Zastanawiając się nad wpływem społecznym działań realizowanych w ramach uczelni medycznych, intuicyjnie można zakładać, że będzie on w większości dotyczył obszaru ochrony zdrowia, nowych eksperymentalnych terapii lub innowacyjnego podejścia w leczeniu. Żeby to sprawdzić, wzięliśmy na warsztat przypadek brytyjskiej uczelni z najlepszym w kraju wydziałem medycznym – University of Dundee w Szkocji i przejrzeliśmy listę studiów przypadku przesłanych przez tę jednostkę w ramach ostatniej ewaluacji jakości działalności naukowej (Research Excellence Framework). Zobaczcie, jakie obszary działań zgłosiła uczelnia i jak udowodniła zasięg i charakter poszczególnych kategorii wpływu.

Okazuje się, że obszar „zdrowie” to tylko jeden z pięciu obszarów wpływu, który wykazała uczelnia. To cenna lekcja dla wszystkich polskich badaczy, którzy będą opisywać wpływ swojej działalności naukowej w tym roku – warto podejść do tematu szeroko i wielowymiarowo, biorąc pod uwagę różne konteksty, w których funkcjonować mogą wyniki realizowanych badań. Poniżej zebraliśmy dla Was konkretne przykłady studiów przypadku opisane przez University of Dundee, w podziale na obszary wpływu nauki.

Obszar wpływu: ZDROWIE

Mniej więcej połowa zgłoszonych przypadków wpływu (12 z 23) dotyczyła głównego obszaru działalności zespołów w ramach specjalizacji Medical and Health Sciences na Uniwersytecie w Dundee, czyli zdrowia.

Tutaj znajdziemy bardzo dużo różnorodnych opisów wpływu nauki – pierwsza grupa to badania na temat terapii różnego rodzaju chorób przy wykorzystaniu nowego podejścia lub nowych preparatów. W opisach wpływu nauki znajdziemy zarówno badania, które doprowadziły do opracowania wytycznych dotyczących wsparcia w wychodzeniu z traumy dla dzieci z terenów objętych konfliktem wojennym, sposobów leczenia osób z porażeniem Bell’a, wyprysku atopowego i chorób mu towarzyszących, ciężkiej niewydolność serca czy też na temat roli aspiryny, jako pierwotnej profilaktyki przeciw incydentom sercowo-naczyniowym u chorych na cukrzycę.

Cześć badań dotyczyła kwestii systemowych i sposobów funkcjonowania opieki zdrowotnej, jak na przykład wypracowania nowych metod oceny do weryfikacji sposobów przepisywania antybiotyków w szpitalu, zwiększenia stopnia adopcji najnowszych odkryć naukowych w opiece dentystycznej, wdrożenia nowych technik w leczeniu zębów mlecznych u dzieci czy też systemowych metod wsparcia i zapewniania dobrostanu osób na oddziałach intensywnej terapii i oraz opiekujących się nimi pracowników medycznych.

Innym przykładem mogą być badania nad opracowaniem nowych metod badania toksyczności, które mogą znaleźć zastosowanie w ocenie bezpieczeństwa produkcji leków i produktów chemicznych oraz kosmetycznych czy tez pierwsze, przełomowe badania, które dostarczyły dowodów na to, że długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe (LCPUFA) dodane do preparatów dla niemowląt poprawiają rozwój określonych zdolności poznawczych.

W obszarze zdrowie znalazł się także opis platformy do ewidencji osób z chorobami przewlekłymi (na przykładzie cukrzycy), która zaowocowała późniejszą komercjalizacją tego produktu i stworzeniem świetnie prosperującego dziś start-upu.

Obszar wpływu: PRAWO

Poza wpływem nauki do poprawę jakości zdrowia czy też leczenia, prowadzone na Uniwersytecie w Dundee badania mają też bezpośredni wpływ na legislację oraz nowe akty prawny, które powstają na bazie prowadzonych badań.

Jeden z przykładów to badania prof. Fiony Raitt na temat niezależnego przedstawicielstwa prawnego (Independent Legal Representation – ILR) dla osób zgłaszających gwałt w procedurach sądowych. Badania dostarczyły przesłanek naukowych dla organizacji, która stara się o zmianę obowiązujących w tym zakresie przepisów, stały się tematem międzynarodowej konferencji, przyciągnęły uwagę mediów oraz dostarczyły wiedzy ustawodawcom pracującym nad rozwiązaniami prawnymi w tym zakresie, nie tylko w Szkocji, ale też np. w Anglii i Nowej Zelandii.

Drugim przykładem są badania nad opieką zdrowotną dla osób zatrzymanych przez policję oraz kwestią wizyt niezależnych kontrolerów warunków przetrzymywania osób zatrzymanych (independent custody visitor – ICV). W ramach prowadzonych badań zostały opracowane dobre praktyki w obszarze ochrony zdrowia aresztowanych (był to pierwszy przypadek tak szczegółowej analizy tego aspektu pracy policji), natomiast kwestia wizyt ICV stała się wymogiem ustawowym, m.in. dzięki zrealizowanym badaniom.

Ostatnim z trzech opisanych przypadków jest innowacja w dziedzinie kryminalistycznej identyfikacji anatomicznej człowieka, która bezpośrednio wpłynęła na dochodzenie w sprawie 29 przypadków wykorzystywania seksualnego dzieci przez 21 sił policyjnych w Wielkiej Brytanii i doprowadziła do ​​zasądzenia dwóch wyroków dożywocia oraz ponad 90 lat pozbawienia wolności dla zatrzymanych sprawców.

Obszar wypływu: SPOŁECZEŃSTWO

Badania prowadzone na Uniwersytecie stały się podstawą do stworzenia ustawy dotyczącej ochrony i opieki nad osobami dorosłymi z różnymi poziomami niepełnosprawności intelektualnej. Doprowadziły także do ​​opracowania krajowej strategii w tym obszarze oraz szczegółowych wytycznych, dotyczących wsparcia dla dorosłych osób z głębokimi i różnorodnymi trudnościami w uczeniu się w Szkocji, które mają dzięki temu ustawowo zagwarantowane prawo do odpowiedniej jakości opieki zdrowotnej.

Obszar wpływu: TECHNOLOGIA

W obszarze technologia znalazły się opisy badań, które wpłynęły na diagnostykę oraz terapię chorób.

Prowadzone na Uniwersytecie badania nad BNP sprawiły, że badania tego hormonu trafiły do oficjalnych wytycznych, jako rekomendowane badanie przesiewowe u pacjentów z podejrzeniem niewydolności serca (zalecenie klasy I) oraz w aktualnym orzeczeniu Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczącego diagnozy rozkurczowej niewydolności serca. Wytyczne Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego wprowadziły również testy BNP do leczenia pacjentów ze zwężeniem aorty (zalecenie klasy IIb).

Innym przykładem w tej kategorii jest brytyjski program badań przesiewowych na krew utajoną w kale, oparty na badaniach prowadzonych przez Dundee (Steele), który oferuje badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego za pośrednictwem wysyłanych pocztą zestawów testów, a następnie kolonoskopię po wykryciu krwi w kale. Szacuje się, że rocznie zapobiega on około 2000 zgonów w Wielkiej Brytanii.

Zespoły badawcze na uniwersytecie w Dundee doprowadziły również do wypracowania nowej technologii do przeszczepów naczyniowych Spiral Laminar Flow ™ a także do wypracowania systemu modelowania matematycznego do usprawnienia procesów leczenia raka.

Jak widać, obszary tematyczne wpływu społeczno-gospodarczego nauki nie zawsze są jednoznaczne i często opis przypadku zakwalifikowany do kategorii „technologia”, spokojnie mógłby się znaleźć również w kategorii „zdrowie” lub „społeczeństwo”. Kluczowe jednak jest jak najlepsze uzasadnienie wpływu nauki – czy to poprzez nowe akty wprawne wprowadzone do obiegu, liczbę osób, na które wpłynęło badanie, liczbę jednostek, które wprowadziły lub przyjęły opracowane na podstawie badań dobre praktyki lub rozwiązania systemowe itd. W szczegółowym opisie każdego z powyższych przypadków znajdziemy dokładnie udokumentowany zakres wpływu. Warto przyjrzeć się prezentowanym tam danym, które mogą posłużyć, jako cenne źródło inspiracji przy tworzeniu własnych opisów wpływu prowadzonych badań naukowych.