Na co dzień unikamy niepewności, a w miejscu pracy najlepiej odnajdujemy się w roli poddanych. Naukowcy sprawdzili, jakie związki mają wymiary kultury narodowej z umiejętnościami finansowymi obywateli. – Polacy są nastawieni na sukces i rywalizację, a to nie ma wpływu na to, czy są bogatsi. Unikanie sytuacji niepewnych, jak i wchodzenie w rolę uciskanych podwładnych w miejscu pracy ciągnie nas w dół. Na czym innym trzeba się skupić – mówią naukowcy.

Już wiemy, które cechy kultury narodowej mają wpływ na poziom dobrobytu społeczeństw i krajów. Sprawdził to zespół naukowców – prof. Piotr Białowolski z Akademii Leona Koźmińskiego wspólnie z socjolożką, prof. Dorotą Węziak-Białowolską i ekonomistą, prof. Jing Jian Xiao z Uniwersytetu w Rhode Island. Wyniki analiz 137 krajów opublikowali w artykule pt. “National Culture and Financial Capability: A Global Perspective”, który ukazał się na łamach “Social Indicators Research”.

Cztery cechy narodowe mają wpływ na stan naszych portfeli

Zgodnie z uznawaną na całym świecie klasyfikacją jest sześć cech kultury narodowej. Okazuje się, że na dobrobyt finansowy całych społeczeństw przełożenie mają cztery z nich. Od tego, czy myślimy o przyszłości i ją planujemy, czy stawiamy na zabezpieczenie siebie i bliskich oraz, czy w miejscu pracy jesteśmy nastawieni na partnerskie relacje z przełożonymi zależy najwięcej. Społeczeństwa, które w tych wymiarach są “na tak”, lepiej radzą sobie z pieniędzmi na każdej płaszczyźnie. To co natomiast ogranicza finanse krajów to sytuacja, w której obywatele unikają ryzyka i niepewności.

Analiza danych dowodzi, że bez związku z dobrobytem finansowym społeczeństw jest to, czy w miejscu pracy rywalizujemy, walczymy o awans i uznanie, oraz jak okazujemy emocje w relacjach zawodowych.

Polska: Nie lubimy niepewności, myślimy “tu i teraz” i hołdujemy hierarchii w pracy

– Na tle krajów europejskich jesteśmy w czołówce narodów, które unikają niepewności i potrzebują zasad, struktur i regulacji, aby funkcjonować (93 pkt na 100). Ta cecha jest silnie i niestety negatywnie związana z tym, czy umiemy zarządzać pieniędzmi. Liderem pod tym względem są Grecy. Po drugiej stronie osi są Duńczycy, którzy nie potrzebują dużej przewidywalności – zmienność planów i zadań to naturalna część ich życia zawodowego. Wiąże się to z ciekawością, która jest dla Duńczyków naturalna i rozwijana już od najmłodszych lat – komentuje prof. Piotr Białowolski z Akademii Leona Koźmińskiego, który od lat zajmuje się pomiarem jakości życia.

Z analiz wynika, że blokuje nas też nastawienie na realizację doraźnych potrzeb (49 pkt na 100), zamiast myślenia w długiej perspektywie. I pod tym względem jesteśmy również w europejskiej czołówce.

Profesor Białowolski wskazuje także na to, że ogranicza nas dominujące w Polsce podejście do relacji między podwładnym i przełożonym w miejscu pracy (68 pkt na 100). – Akceptujemy hierarchiczny porządek, w którym każdy ma swoje miejsce. Niczym poddani oczekujemy, że przełożeni wskażą palcem, co trzeba robić. Idealny szef dla Polaków to życzliwy autokrata – mówi ekonomista. – Chcemy być traktowani z szacunkiem w miejscu pracy, ale mentalnie nie jesteśmy gotowi na partnerstwo, w którym szef i podwładny dzielą odpowiedzialność. To podejście i sposób zachowania odzwierciedla postrzegany przez nas porządek społeczny, w którym dominują nierówności – dodaje.

Dla porównania, Niemcy i Anglicy, którzy mają dużo silniejsze gospodarki mają dwa razy niższe wskaźniki pokazujące przywiązanie do hierarchii w organizacji i społeczeństwie (35 pkt).

Dane, które ilustrują cechy narodowe można samodzielnie porównywać na stronie: https://www.hofstede-insights.com/country-comparison-tool.

Parcie na sukces nie ma żadnego znaczenia dla naszych portfeli

Jako naród silnie dążymy do osiągnięcia sukcesu (64 pkt na 100). Motywuje nas chęć bycia najlepszym, rywalizacja i wyniki. Niestety ta cecha, jak wynika z analiz, nie ma żadnego wpływu na to, czy umiemy zarządzać finansami osobistymi. Przeciwwagą do postawy rywalizacji jest nastawienie na współpracę oraz pozytywne podejście do pracy, którą się po prostu lubi.

– Ten wymiar kulturowy jest jednak bez znaczenia dla zasobności naszych portfeli. W miejscu pracy można zarówno dążyć do awansów i sukcesu, jak i traktować pracę jako źródło satysfakcji wynikającej ze współpracy z ludźmi. I żadna z tych postaw nie przełoży się wprost na to, czy będziemy mniej lub bardziej zamożni – komentuje profesor.

Krajowa Strategia Edukacji Finansowej

Przyszłość rynków kapitałowych, wzrost gospodarczy i dobrobyt finansowy obywateli są uzależnione od kompetencji finansowych dzieci, młodzieży, dorosłych, przedsiębiorców i MSP. Taką konkluzję w połowie br. maja opublikowała Rada Komisji Europejskiej. W tym samym opracowaniu wezwano kraje unijne do podjęcia pilnych działań, które podniosą niewystarczający dziś poziom wiedzy i umiejętności, w tym opracowanie krajowych strategii edukacji finansowej. W momencie publikowania tych konkluzji polskie Ministerstwo Finansów było już w trakcie analizowania opinii zgłoszonych do projektu krajowej strategii, nad którą prace toczyły się do wiosny 2023 r. Więcej o pracach nad strategią: https://www.gov.pl/web/finanse/krajowa-strategia-edukacji-finansowej.

Wymiary kultury narodowej wg Hofstede

Model wymiarów kultury narodowej Hofstede to sposób rozumienia kultury kraju w oparciu o jego wartości kulturowe, który jest wykorzystywany, aby pomóc organizacjom poprawić komunikację i współpracę między ludźmi z różnych kultur. Składa się z 6 wymiarów: akceptacja i oczekiwanie hierarchii (ang. power distance), motywacja do osiągnięć i sukcesu (ang. masculinity), unikanie niepewności (ang. uncertainty avoidance), powściągliwość (ang. indulgence), indywidualizm (ang. individualism) oraz orientacja długoterminowa (ang. long term orientation).

Autorzy badania zwracają uwagę, że przedstawione badanie ma charakter korelacyjny, co pozwala wnioskować o powiązaniu cech narodowych ze zdolnościami finansowymi w kontekście międzynarodowym. Nie pozwala jednak na tworzenie prostych recept wskazujących, że zmiana w którymkolwiek z wymiarów kultury narodowej może sama w sobie doprowadzić do poprawy zdolności finansowych.