Od 100 lat wyznaczają naukowe trendy. Polscy fizycy świętują
Bez nich nie byłoby smartfonów, komputerów czy globalnego internetu. To ich osiągnięcia wspomagają diagnozowanie nowotworów czy rozwój fotowoltaiki. Polscy fizycy od ponad 100 lat uczestniczą niemal w każdym znaczącym międzynarodowym przedsięwzięciu badawczym i odnoszą sukcesy wraz z kolegami z całego świata – mówią prof. Andrzej Wysmołek z Uniwersytetu Warszawskiego i dr inż. Krzysztof Petelczyc z Politechniki Warszawskiej, jedni z organizatorów tegorocznych setnych obchodów powstania Polskiego Towarzystwa Fizycznego.
Wynalezienie wydajniejszej baterii, bardziej ekologicznego napędu, lżejszych i tańszych w produkcji i eksploatacji materiałów to Święty Graal każdej dziedziny światowej gospodarki. Polscy fizycy nieraz udowodnili, że to ich wkład badawczy daje podwaliny pod postęp naukowy całego świata.
Obchodzone w tym roku stulecie Polskiego Towarzystwa Fizycznego to okazja, by przypomnieć i podkreślić, jak ważne są polskie odkrycia i dokonania w dziedzinie światowej fizyki. Naukowcy opowiedzą o tym podczas październikowego Nadzwyczajnego Zjazdu Fizyków Polskich (16-18.10.2020 r.).
– To nasze święto. Święto fizyków i święto pasjonatów fizyki. Przez trzy dni będzie można wysłuchać ponad 20 wystąpień i przejrzeć wyniki ponad stu badań, które będą zaprezentowane w formie e-plakatów. A to wszystko odbywać się będzie zarówno w miejscach niezwykle ważnych dla historii Polskiego Towarzystwa Fizycznego, jak i online – cieszy się prof. Andrzej Wysmołek z Wydziału Fizyki UW.
– A jest co świętować, bo świat nauki docenia polskich fizyków – dodaje dr Krzysztof Petelczyc z Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej.
– Najlepszym dowodem jest ranking szanghajski dla poszczególnych dziedzin nauki. Zgodnie z nim od kilku lat Uniwersytet Warszawski jest jednym z 75 najlepszych ośrodków kształcących z fizyki. Wysokie pozycje w rankingach zajmują także Uniwersytet Jagielloński, Politechnika Warszawska, Akademia Górniczo-Hutnicza, Uniwersytet Wrocławski i Politechnika Wrocławska – mówi dr Petelczyc.
Naukowcy przypominają, że nie byłoby powszechności sieci globalnej, gdyby nie procesory, komputery i smartfony oparte na monokryształach krzemu wytwarzanych dzięki metodzie odkrytej przez Jana Czochralskiego z Politechniki Warszawskiej.
– To właśnie z Warszawy wysłany został pierwszy polski e-mail. Wiadomość wyszła z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i dotarła do Hamburga przez protokół TCP/IP – mówią fizycy.
W XXI wieku badania wymagają wielkich funduszy, które przerastają możliwości pojedynczych krajów, lecz mogą wspólnie być realizowane w ramach konsorcjów międzynarodowych. Jakimi sukcesami mogą się dziś podzielić polscy fizycy?
Fale grawitacyjne
Jednym z najgłośniejszych w ostatnich latach osiągnięć światowej fizyki było wykrycie fal grawitacyjnych przez detektory LIGO i VIRGO. Zjawisko, którego odkrycie nagrodzono w 2017 roku Nagrodą Nobla, zostało przewidziane kilka lat wcześniej przez prof. Andrzeja Trautmana z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W odkryciu fal grawitacyjnych brali także udział naukowcy z zespołu Polgraw wchodzącego w skład kooperacji VIRGO.
W sobotę 17 października w godz. 9.15-9.45 będzie o tym mówił prof. Tomasz Bulik z UW (więcej).
Boska cząstka Higgsa i eksperyment Super-Kamiokande
Polacy uczestniczą w najważniejszych eksperymentach z zakresu fizyki jądrowej i cząstek elementarnych w laboratorium CERN (Europejska Organizacja Badań Jądrowych) czy Brookhaven National Laboratory (laboratorium naukowe w USA założone po drugiej wojnie światowej na rzecz badań nad pokojowym wykorzystaniem energii jądrowej). To oni brali czynny udział w odkryciu cząstki Higgsa (jedno z najważniejszych odkryć w fizyce w XXI w).
W sobotę 17 października w godz. 10.45-11.15 będzie o niej mówił prof. Stefan Pokorski z UW (więcej).
Podobnie jest w przypadku eksperymentów dotyczących neutrin, tj. cząstek elementarnych o zerowym ładunku elektrycznym. Polscy fizycy uczestniczyli w przedsięwzięciu naukowym, za które japoński fizyk Takaaki Kajita otrzymał w 2015 roku Nagrodę Nobla.
Wykład „Oscylacje neutrin”, prof. Jan Sobczyk, Uniwersytet Wrocławski, 17 października, godz. 10.15-10.45 (więcej).
Polscy fizycy wielokrotnie odpowiadali na kluczowe pytania dotyczące zarówno wszechświata, jak i naszego bezpośredniego otoczenia. Dlaczego niebo jest niebieskie, słońce o zachodzie bywa czerwone, a woda jest mokra? Nad tym zastanawiali się przed laty m.in. Wojciech Rubinowicz i Mieczysław Wolfke. Ich prace doprowadziły do rozwoju nowoczesnej fotografii, płyt kompaktowych czy optycznych metod diagnostycznych, a w niedalekiej przyszłości być może będą podstawą do technologii holograficznych obrazów rzeczywistości.
Nadzwyczajny Zjazd Polskiego Towarzystwa Fizycznego (16-18 października 2020)
Czym żyje fizyka dziś? Odpowiedzi dostarczy Nadzwyczajny Zjazd Polskiego Towarzystwa Fizycznego, który jest wydarzeniem bezpłatnym i otwartym dla publiczności w formule online. Więcej: https://100lat.ptf.net.pl/.