Dla wielu osób Nowy Rok jest idealnym momentem do tego, by odmienić swoje życie lub przynajmniej – jego wybrany aspekt. Symboliczna zmiana daty sprzyja tworzeniu planów i postanowień. Wśród najczęściej podejmowanych decyzji jest „rzucenie” palenia tytoniu. Wytrwanie w tytoniowej abstynencji jest niezwykle trudne, a do uzależnienia w ciągu roku wraca od 60% do 90% palaczy. Eksperci zaznaczają, że winny jest tzw. głód nałogowy.

Jak wynika z badań przytaczanych przez Narodowy Instytut Zdrowia w USA oraz dr. hab. Mateusza Golę z Instytutu Psychologii Polskiej Akademii Nauk, w przypadku uzależnień od substancji lub zachowań wskaźnik powrotów do nałogu (i to już w ciągu dwóch lat po zakończonej terapii) wynosi średnio 65%. Szacuje się, że palacze mogą podejmować w ciągu życia nawet kilkanaście prób zerwania z nałogiem.

– Naturalnie, są mniej i bardziej efektywne metody walki z paleniem tytoniu. Według badań publikowanych w Journal of American Medical Association najskuteczniejszą obecnie metodą, dającą ok. 30% szans na powodzenie, jest stosowanie nikotyny w innej postaci, np. plastrów czy gum do żucia – przyznaje dr hab. Mateusz Gola z PAN. – Można więc łatwo zauważyć, że nawet najskuteczniejsza metoda jest w zasadzie… mało skuteczna. Podobnie jest w przypadku wielu innych nałogów. Warto się zatem zastanowić, dlaczego ludzie wracają do szkodliwego uzależnienia? Najważniejszym powodem jest głód nałogowy, czyli wewnętrzny przymus sięgnięcia po papierosa.

Zdaniem psychologa, palacze lub osoby uzależnione od innych substancji (alkohol, narkotyki) czy zachowań (hazard, gry komputerowe) nie są zwykle w stanie bezpośrednio kontrolować głodu nałogowego, ale mogą aktywnie wpływać na życiowe sytuacje, które sprzyjają jego powstawaniu. Dzięki temu mogą skuteczniej walczyć z uzależnieniem.

– Najczęściej potrzebę palenia intuicyjnie łączymy z kilkoma czynnikami, np. stresem lub piciem alkoholu – kontynuuje dr hab. Gola. – Tymczasem zwykle jest tak, że powstanie głodu nałogowego jest wynikiem splotu bardzo wielu czynników. Może być przecież tak, że wspomniany stres wynika tak naprawdę ze skrajnego zmęczenia lub kiepskiego snu. By skuteczniej walczyć z uzależnieniem, warto poznać takie zależności, by móc zapobiegać ich wystąpieniu.

Samodzielne określenie czynników ryzyka i występujących między nimi połączeń jest niezwykle trudne. Psychologowie z Polskiej Akademii Nauk w listopadzie rozpoczęli innowacyjne badanie, które ma pomóc w lepszym zrozumieniu problemu nawrotów w uzależnieniach.

– Za pomocą bezpłatnej aplikacji mobilnej o nazwie Nałogometr zbieramy anonimowo dane o uzależnieniach. Dzięki nim wiemy, które czynniki i w jakiej konfiguracji powodują powstanie głodu nałogowego – zaznacza mgr Maciej Skorko, współtwórca aplikacji z Instytutu Psychologii PAN. – Każdego, kto zmaga się z uzależnieniem, zachęcamy do pobrania aplikacji ze strony www.badanienalogow.pl. Po 30 dniach korzystania z Nałogometru użytkownik otrzymuje raport, dzięki któremu może lepiej zrozumieć naturę swojego nałogu.

Zdaniem ekspertów pozytywnym trendem jest to, że z roku na rok coraz mniej Polaków sięga po papierosy. Według danych zbieranych co roku przez CBOS oraz OBOP w 1974 roku regularnie paliło tytoń ok. 41% Polaków. W 2015 roku ten wskaźnik wynosił już 14% dla mężczyzn i 12% dla kobiet.